Elke dag even stilstaan ...

Rituelen van deze tijd

In het nieuws was dat Koningsdag dit jaar op een andere manier zal worden gevierd. Koninginnedag was altijd een dag vol tradities en rituelen. Koning Willem-Alexander wil aan de dag een andere inhoud en invulling geven. Hij zal maar één gemeente bezoeken en de oud-Hollandse spelen, zoals koekhappen en zaklopen, maken plaats voor andere activiteiten. We kunnen zeggen Koninginnedag stond bol van de rituelen en voor sommigen mag het zo blijven en anderen zien uit naar verandering en vernieuwing.

Zo is het ook bij het laatste afscheid, het was vroeger vanzelfsprekend dat de overledene vanuit een kerk werd begraven, en kerkelijke rituelen waren een traditie die erbij hoorde. In de Katholieke traditie, was het zegenen en bewieroken van de kist met de overledene, het aansteken van kaarsen waarmee het verrijsenisgeloof gevierd werd een vanzelfsprekendheid. Met het veranderen van de tijd, waarin het geloof anders beleefd wordt, krijgen deze rituelen een andere betekenis. Mensen zijn minder kerkelijk en vaak worden deze oude rituelen niet meer begrepen en maken ze plaats voor nieuwe rituelen die meer passen bij de beleving het geloof van de mensen nu.

Zo las ik in de zaterdagkrant: "Clowns bij het graf". Niets is meer onmogelijk. De persoonlijke voorkeur en levensstijl van de overledene speelt een steeds grotere rol bij de uitvaartplechtigheid.  Ik merk dat oude traditionele rituelen mensen geen houvast en troost meer geven. De overledene mag in het middelpunt staan. Mensen hebben steeds meer behoefte aan een heel eigen, persoonlijk en uniek afscheid met rituelen die passen bij de overledene. Dat geeft troost aan de nabestaanden.

Om aan dat verlangen en die wensen tegemoet te komen ga ik in gesprek met de nabestaanden en zo kan ik zorgen dat de uitvaart uniek en persoonlijk is en gaat over de man of vrouw waar we afscheid van nemen. Zo heb ik pasgeleden een afscheidsplechtigheid verzorgd voor Marijke. Een jonge vrouw wiens leven in het teken stond van "gezelligheid en gastvrijheid". Dat was dan ook de rode draad door haar afscheidsviering heen. De familie wilde haar leven 'vieren', dat zou Marijke gewild hebben. Het leven was voor haar altijd een feest. Met eigen gemaakte hapjes en drankjes was ze altijd een groot welkom voor iedereen. De deur van de aula stond dan ook wagenwijd open, zoals haar deur ook altijd open had gestaan voor iedereen. Naast haar kist hadden we een tafel gezet waarop zelf gebakken lekkernijen lagen. Gebakken door haar kinderen met recepten van hun moeder. Marijke hield ook van bloemen, daarom had iedereen een of meerdere bloemen meegebracht. En natuurlijk mochten kaarsen niet ontbreken want dat hoorde bij haar gezelligheid. De bloemen en de schalen met waxinelichtjes ze stonden om Marijke heen. Aan de hand van foto's en verhalen werden vele mooie herinneringen opgehaald.

Als ik er niet meer ben, zo had Marijke gezegd, gaan jullie na afloop een glaasje drinken om het leven te vieren. Dat hebben we gedaan, en al het lekkers dat door de kinderen was gemaakt hebben we meegenomen en opgegeten, en zo was en bleef Marijke aanwezig. Na afloop kreeg iedereen een herinneringskaartje mee met daarop een van Marijkes lievelingsrecepten. Zo leeft Marijke voort in de harten van mensen die haar dierbaar waren. 

Als ik een paar weken later met de familie napraat over Marijkes afscheid vertellen ze hoe dankbaar ze zijn. Alles is gegaan zoals ze het graag gewild hadden. We moeten verdrietig zijn, zei een dochter, en dat zijn we ook maar vooral zjn we blij en dankbaar omdat we terug kunnen kijken op een mooi persoonlijk afscheid van Marijke, die echtgenote en moeder was. Dat is wat ik graag wil, dat voor de nabestaanden het laatste afscheid vooral troostend is. Ik wil nabestaanden een houvast geven om verder te kunnen gaan in de nieuwe situatie. Een leven zonder Marijke, die toch in alles nog voelbaar en zichtbaar aanwezig is en zal blijven.

24 maart 2015